Natuurreservaat De Borkeld is een uniek, heuvelachtig Natura 2000-gebied, met uitgestrekte heidevelden en jeneverbesstruwelen. Er komen bijzondere planten en dieren voor, zoals de zand- en levendbarende hagedis, nachtzwaluw, welriekende nachtorchis, klokjesgentiaan, kleine parelmoervlinder, blauwvleugelsprinkhaan, neushoornkever en het heideblauwtje. Ondanks de droogte van de laatste jaren zijn hier zo’n 20 libellensoorten gespot. De fotoserie van de boommarters is in 2021 gemaakt.

Ontstaansgeschiedenis

De Borkeld maakt deel uit van Nationaal Park Sallandse Heuvelrug & Twents Reggedal. De ‘bergen’ van de Sallandse heuvelrug en Twente zijn ontstaan in de voorlaatste ijstijd, zo’n 150.000 jaar geleden. Een gletsjer rukte op vanuit het noorden en heeft de grond aan weerszijden omhoog gedrukt tot stuwwallen.  

Leemkuilen

Het over de grond schurende gletsjerijs voerde zand, leem en keien mee, waardoor plaatselijk dikke keileempakketten zijn afgezet. De leem bleek vaak zeer geschikt te zijn voor het maken van baksteen, en is daarvoor op uitgebreide schaal gewonnen. De meters diepe leemkuilen in de Borkeld getuigen daar nog van.

Friezenberg

Toen het klimaat warmer werd ontstonden er smeltwaterdalen. Hierdoor is veel materiaal weer naar beneden afgevoerd. Een van de smeltwaterheuvels die is achtergebleven in het landschap is de Friezenberg in de Borkeld (ca. 40 meter hoog).

Reggedal

Na het terugtrekken van de gletsjer is tussen de stuwwallen in de rivierloop van de Regge ontstaan, met natte veengebieden aan weerszijden. In de daarop volgende ijstijd (ca. 20.000 jaar geleden) werd Nederland niet bedekt met ijs. Er heerste toen een grimmig toendraklimaat met sneeuw- en zandstormen, waardoor plaatselijk dikke pakketten zand zijn afgezet.  

Elsenerveen

Duizenden jaren later steeg de zeespiegel en de grondwaterstand, waardoor zich op grote schaal laagveen kon ontwikkelen. Waar de omstandigheden gunstig waren voor de groei van veenmos (voldoende regenval, stagnerend grondwater) vormde zich boven de waterspiegel hoogveen.  Een voorbeeld daarvan is het Elsenerveen, een kom die tussen twee zandruggen in ligt. Net als in andere hoogveengebieden heeft hier turfwinning plaatsgevonden.  

Prehistorie

Uit prehistorische vondsten kan worden opgemaakt dat de hoge gronden langs het veen sinds de Steentijd bewoond werden. In de IJzertijd vestigden zich hier ‘grafheuvelbouwers’. Zij wierpen voor hun doden grafheuvels op. Bij diverse opgravingen van grafheuvels in de Borkeld zijn urnen gevonden. De grafheuvels dienden niet alleen als begraafplaats, maar ook als heilige plek om te offeren en te vereren.